کمـــدین ها بر جامعه تاثیر گذارند

گفتگو و مصاحبه با مکس امینی، کمدین آمریکایی ایرانی تبار- این مصاحبه را برای هفته نامه پرشین در تاریخ 19 ژوئن 2013 در لندن انجام دادم که شما را به خواندن آن دعوت می کنم. 

مکس امینی متولد توسان در ایالت آریزونا آمریکا می باشد. وی در سال 2004 از دانشگاه “یو سی ال ای” در رشته تئاتر فارغ التحصیل شد. او در سال 2002 کار خود را در شاخه استند آپ کمدی آغاز کرد. وی خیلی سریع شهرت خود را در لس آنجلس به عنوان کسی که با سرعت زیادی در زمینه ی استند آپ کمدی رشد می کند به دست آورد. در سال 2006 کمپانی “Lough Factory” (کارخانه خنده) در هالیوود استعداد خاص “مکس” را در توانایی اجرای کمدی کشف کرد و همکاری خود را با وی آغاز نمود. 

مکس امینی این روزها اجراهای خود را در کشورهای مختلف دنیا، از جمله آمریکا، انگلستان، آلمان، امارات، کوالالامپور، استرالیا، سوئد و ... دارد. 

به بهانه برنامه های ماه گذشته مکس امینی در آرت دپو لندن و دانشگاه SOAS ، هفته نامه پرشین مصاحبه ای با این هنرمند انجام داد که در زیر می خوانید. 

هفته نامه پرشین: می دانم که با تئاتر کار هنری خودت رو شروع کردید. از کی بود که به سمت استند آپ کمدی روی آوردید و اصلا چطور شد که به این شاخه وارد شدید؟ 

مکس امینی: ببینید من در دانشگاه یو سی ال ای تئاتر می خواندم و در یک تعطیلات تابستانی، در یک ورک شاپ استند آپ کمدی شرکت کردم. اصلا هم در فکرم این را نداشتم که می خواهم در آینده استند آپ کمدین بشوم و فقط می خواستم امتحان کنم ببینم به چه صورت است. وقتی ورک شاپ را شروع کردم از همان موقع خیلی علاقمند شدم و ادامه دادم. 

هفته نامه پرشین: آیا در اجراهایی که انجام می دهید از تکست نوشته شده از قبل استفاده می کنید یا اینکه به صورت بداهه کار اجرا را جلو می برید؟

 

مکس امینی: حدودا 50 ، 50. یعنی هم از تکست استفاده می کنم و هم اینکه به صورت بداهه کار می کنم. 

هفته نامه پرشین: تکست هایی که استفاده می کنید را چه کسی برای شما می نویسد و در کل مواد لازم برای اجراهای خودتون را از کجا تهیه می کنید؟ 

مکس امینی: من همه ی کارهایم خودم می نویسم و اجرا می کنم. ببینید من یک فایل در گوشی همراهم دارم که هر موردی را که می بینم و حس می کنم که جالب است را داخل آن می نویسم. بعد روی آن کار و فکر می کنم. بعد این داستان رو می برم داخل کلوپ کمدی و آنجا راجع به آن مطلب صحبت می کنم تا ببینم عکس العمل مردم به آن چیست. اگر ببینم مردم عکس العمل خوبی به آن موضوع نشان دادند، آن را ادامه می دهم تا همین طور رشد می کنه و بهتر و بهتر می شود و بعد از چند ماه آن موضوع جا می افتد. 

هفته نامه پرشین: با توجه به اینکه با زمینه ی تئاتر کار خودت را شروع کردید، به نظر شما چه تفاوتی بین تئاتر و استند آپ کمدی وجود دارد؟ 

مکس امینی: ببینید در تئاتر ما چیزی به نام دیوار چهارم داریم که حد وسط بین تماشاگر و بازیگران است و یک بازیگر تئاتر هیچ موقع آن دیوار را نمی شکند. ولی کار استند آپ کمدین شکستن این دیوار است. یعنی دائما استند آپ کمدین با تماشاگر خودش به صورت مستقیم صحبت می کند. ولی در تئاتر فقط عکس العمل بازیگران نسبت به یکدیگر در روی صحنه است. 

هفته نامه پرشین: شما گفتید سوژه هایتان را از موضوعات روزمره مردم الهام می گیرید که بعضی از آنها هم بر آمده از فرهنگ مردم هستند. چه قدر تلاش می کنید که این موضوعات اهانت آمیز نباشند و تاثیر بدی روی مردم نگذارند؟ 

مکس امینی: ببینید تاثیر که باید داشته باشد. ولی اهانت آمیز دوست ندارم باشند. ببینید استند آپ کمدی یک هنر شخصی است. مثل مثلا یک نقاشی که از طبیعت نقاشی می کنه و نقاش دیگری از حیوانات در نقاشی هایش تاثیر می گیرد. پس هر کس در کارش یک سلیقه ای را دارد. موضوعاتی که من بیشتر دوست دارم بر روی آنها کار کنم بیشتر موارد اجتماعی و خانوادگی و موارد اینچنینی است. دوست ندارم وارد کارهای کمدی کثیف بشوم. در عین حال مواردی هست که مثلا برای تماشاگرهایم در امریکا اجرا می کنم و آنها یه مقدار لب مرز هستند ولی کلا در هنر، دلیلی که هر هنرمند آن کار را می کند این است که آن کار را دوست دارد. چیزی که برای من خیلی جالب هست این است که برای اجراهای من از سنین مختلف تماشاگر می آید. مثلا از بچه های پنج، شش ساله تا افراد سن بالاتر می آیند. خب برای لذتی که از این موضوع می برم من را تشویق می کنه که مضوعات ام را همینطور نگه دارم که بیشتر مناسب خانواده ها باشد. 

هفته نامه پرشین: شما گفتید که کارهایتان بر روی مخاطبانتان تاثیر دارد. آیا اعتقاد دارید کارهایتان باید پیام خاصی داشته باشند و یا اینکه صرفا برای خنداندن مردم است؟ 

مکس امینی: بنینید خنداندن (می خندد) کلا تاثیر مثبت خودش را دارد. بستگی دارد چه کسی و از چه زاویه ای نگاه کند. صد در صد تاثیر دارد. ببینید موضوعاتی که من استفاده می کنم در عین حال که برای خنداندن مردم هستند، با یک نتیجه مثبت خاص به پایان می رسند. و همیشه تلاشم این است یک نکته ی مثبتی از دل موضوعات در بیارم. مثلا برنامه آب گوجه فرنگی (Tomato Juice) که مردم خیلی دوست دارند به خاطر اینه همه ایرانی ها این جک رو می فهمند. ریشه این جک هم به مهر و محبت خانوادگی بر می گردد که اینقدر فشار می آورد که آخرش به دعوا می رسد. و چون ریشه این ها از محبت می آید مردم به آن می خندند. مثلا من یادم می آید هر موقع به خانه مادر بزرگم می رفتم اینقدر اصرار داشت که من بیشتر غذا بخورم که پدربزرگم مجبور می شد به او بگوید بابا ولش کن، بذار راحت باشه.(می خندد) مادربزرگم می گفت نه این لاغر است و باید بخوره. خب وقتی شما این جک را می بینی و بچه هایتان هم در سالن نشسته اند، قطعا تاثیر دارند. 

هفته نامه پرشین: به نظر شما یک استند آپ کمدین خوب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟ 

مکس امینی: یک استند آپ کمدین خوب خصوصیات شخصیتی مختلفی باید داشته باشد. اولا باید دارای دیدگاه خاص باشد. دیدگاه خاص از کجا می آید؟ آز آنجائیکه شما چقدر خودتان را می شناسید.هر کسی در طول زندگی اش خودش را بیشتر می شناسد. هر وقت که به خودش نگاه می کند می گوید که من الان خودم را بیشتر می شناسم. پنج سال بعد دوباره نگاه می کند و می گوید که من الان یک جای دیگر هستم و قبلا خام تر بودم. منظورم این است که هر چقدر دیدگاه شما تک تر باشد، و مطلبی که بیان می کنید از خودتان بیرون بیاید، شما یک کمدین خوب هستید. 

از دیگر خصوصیات یک استند آپ کمدین داشتن تجربه است. من وقتی آن ورک شاپ را برداشتم به من گفتند 10 سال طول می کشد تا شما استند آپ کمدین بشوید. پیش خودم گفتم ده سال؟ من از همین سال دیگر کار خودم را شروع می کنم. بله می شود. می روید روی صحنه و برنامه ی خودت را هم اجرا می کنید و مردم هم لذت می برند. ولی الان که فکر می کنم می بینم راست می گفتند. ده سال طول می کشد تا جایگاه خودتان را پیدا کنید. موقعی هم می شود که دیگر زمانیکه روی صحنه ایستاده اید می دانید که شخصیت شما چیه؟ انرژی چیه؟ آن وقتی که این موارد را پیدا کردید، آن موقع شما استند آپ کمدین می شوید. البته این هم موضوع جدیدی برای ما ایرانیان است.

هفته نامه پرشین: اصلا تاریخچه استند آپ از کجا شروع شده است و مالکیت آن به کدام کشور می رسد؟ 

مکس امینی: استند آپ کمدین یک پدیده ی غربی است. در واقع از همین انگلستان و آمریکا آغاز شد و در ابتدا راجع مسائل سیاسی صحبت می کردند و حتی یک سری از آنها به خاطر قوی بودن کارشان و ترس دولت ها از آنها به زندان رفتند. خیلی زمان برد و کمدی در حال حاضربه این روشی که ما انجام می دهیم فقط چند سال است که جا افتاده است و مردم استقبال کردند. حتی ایرانیان هم تازه با این نوع کمدی آشنا شدند.

هفته نامه پرشین: یعنی با توجه گفته های شما استند آپ کمدین در تاریخ ایران اصلا جایی ندارد؟ و یا اینکه ما اصلا استند آپ کمدین به این شکل نداشته ایم؟ 

مکس امینی: به این شکل به نظر من نه، ما نداشتیم. ببینید ما الان کمدین های خیلی عالی داریم. کارهای خیلی قوی با متن های خیلی خوبی اجرا می کنند. ولی کمدی که من بیشتر می بینم وجود داشته، کمدی جک بوده است. برنامه هایی هم دارند به فارسی هم اجرا می کنند، جک هایی را نوشتند، آنها را تعریف می کنند و مطلبی را به آن اضافه می کنند، مردم می خنندند و کمدین سراغ جک بعدی می رود. 

این سیستم بیشتر در ایران بوده و هست. ولی استند آپ کمدین جک نیست. یک داستان و مطلبی است که ما راجع به آن صحبت می کنیم و در خلال صحبت هایمان، موضوع کمدی است و شنونده به کمدی موجود در موضوع می خندند. 

هفته نامه پرشین: آقای امینی ما در تاریخ نمایش ایران شخصیتی به نام طلخک داریم که بعدها به دلقک تبدیل شده است و آنها در دربار پادشاهان شیرین کاری می کردند. آیا شباهتی بین استند آپ کمدی با شخصیت طلخک وجود دارد؟ 

مکس امینی: ببینید ما در هنر نمایش رشته های مختلفی را داریم که مثل تئاتر، استند آپ کمدی و غیره که یک سری از آنها کمدی دارند و یک سری دارای لحظه های دراماتیک هستند و اینها هیچ ربطی هم به هم ندارند. مثلا کسی که تقلید صدا می کند در آن شاخه کار می کند و ربطی هم به سایر رشته های هنر نمایش ندارد. تنها شباهتی که آنها دارند این است که همه اشان سرگرم کننده هستند. مثلا دلقک های دربار این طور که من می فهمم می رقصیدند، ادا در می آوردند، جک می گفتند و لباس های مختلف می پوشیدند و این خیلی فرق می کنه با اینکه یک نفر با یک میکروفن بایستد و راجع به یک مطلبی صحبت کند. 

هفته نامه پرشین: باز هم برگردیم به تاریخ نمایش ایران. آقای امینی در تاریخ نمایش ایران نمایش هایی هست به اسم “بقال بازی” و یا به عنوان مثال “کچلک بازی” که معمولا بازیگران آن مجاز بودند هر نوع شوخی را بکنند و زشت ترین حرکاتی که در جامعه شناسایی شده بوده را بر روی صحنه انجام دهند. 

آیا یک استند آپ کمدین هم اینقدر مجاز است که هر نوع شوخی را بکند و یا هر حرفی را بزند؟ و آیا اینجا می شود شباهتی بین استند آپ کمدی و آنگونه نمایش ها پیدا کرد؟ 

مکس امینی: بله می شود. هر کسی می تواند هر کاری که دلش می خواهد بکند. ولی موضوع این است که شما به عنوان یک کمدین باید مخاطب خودت را بشناسی و ببینی که تماشاچی شما کی هست. مثلا بعضی ها هستند که دنبال مطالب نژادپرستی و چیزهای دیگر هستند و می گردند دنبال کمدینی که این مطالب را بگوید. یا اینکه مخاطبان شما خانواده ها هستند.  مثلا ما ایرانیان صاحب یک فرهنگ محافظه کارانه هستیم. خب طبیعتا اگر کسی از آن نوع کارها بکند برای تماشاچی ایرانی جواب نمی دهد و کار نمی کند. اینجاست که شما به عنوان یک آرتیست باید مخاطب خودتان را بشناسید. 

هفته نامه پرشین: آیا موقعی که متن های خودتان را برای اجرا می نویسید و اجرا می کنید، آیا به این فکر می کنید که برای کی می نویسید؟ مثلا آیا یک کاری که برای تماشاگر ایرانی هست را برای تماشاگر خارجی هم به همان صورت اجرا می کنید؟ 

مکس امینی: بعضی مطالب جهانی است. یعنی هم برای مخاطب ایرانی و هم برای مخاطبین کشورهای دیگر جواب می دهد. یک سری از مطالب هم هست که برای فرهنگ خودمان است و کسی دیگری آن را متوجه نمی شود. و صد در صد مطالبی هست که من می توانم با شما به عنوان یک ایرانی در میان بگذارم که با یک خارجی نمی توانم.

هفته نامه پرشین: با توجه به اینکه ایرانیان خودشان هر کدام قریحه ذاتی طنز را دارند، اجرا برای کدام مخاطب سخت تر است؟ مخاطب ایرانی یا غیر ایرانی؟ 

مکس امینی: نه به نظر من سختی برای هیچکدام در کار نیست. من خودم نگاه می کنم تا ببینم چه مطلبی را بیشتر دوست دارم، بعد بر اساس آن، متن خودم را انتخاب می کنم و زمان می گذارم تا ببینم این موضوع برای مخاطب ام خوشایند هست یا نه. مثلا در فارسی الان، چون طرز بیانم بهتر شده، راحتتر می توانم با مخاطب ایرانی خودم ارتباط برقرار کنم. چون در انگلیسی می دانم که مطلب رو به چه طرزی بگویم که خنده دار باشد، ولی چون قبلا به فارسی کار نمی کردم، الان دارم روی نحوه ی بیان موضوعاتم به فارسی کار می کنم و آرام آرام آن شیوه درست را پیدا می کنم. 

هفته نامه پرشین: آقای مکس شما متولد و بزرگ شده آمریکا هستید. بعضی از شوخی هایی که در کارهایتان اجرا می کنید، کاملا فرهنگی و مربوط به ایران است. این شوخی ها که همه ریشه ی فرهنگی دارند را شما از کجا برای مخاطب ایرانی می آورید؟ و در کل چقدر فرهنگ ایران را می شناسید؟ 

مکس امینی: من فرهنگ ایران را خوب می شناسم. من چند سالی در تهران زندگی کرده ام. خانواده ام دائما به ایران رفت و آمد دارند و من آنهایی را که می دانم می گویم و آنهایی که نمی دانم را، خب نمی گویم. (می خندد) 

هفته نامه پرشین: تعریف شما از طنز چیست؟ 

مکس امینی: همه اینهایی که راجع به آن صحبت کردیم تعریف طنز است. برای اینکه طنز یک هنری است که شما، مطلب خودتان را با شادی به نفر مقابل می رسانید. خیلی مطالبی که به راحتی نمی شود به مردم گفت را، با طنز امکان گفتن اشان آسانتر می شود. و برای همین است که طنز سخت تر است. به خاطر اینکه دائم باید فکر کنی که مطلب خودت را چگونه بگویی، بهتر نتیجه می دهد. یعنی هم جالب باشد، هم به دل بنشیند، هم بخندند و در نهایت هم راجع به آن فکر کنند. چون به صورت غیر مستقیم اثر می گذارد. 

هفته نامه پرشین: یعنی منظورتان همان “حقیقت” است که از قدیم گفتند تلخ است؟

مکس امینی: بستگی دارد. گاهی وقت ها تلخ هست و گاهی وقت ها هم تلخ نیست. هرچقدر گوینده بتواند موضوعات تلخ تر را خنده دار تر تعریف کند، به نظر من استند آپ کمدین برجسته تری است. 

هفته نامه پرشین: آیا در استند آپ کمدی هم مثل تئاتر، که همه هنرها با آن درگیر است، امکان استفاده از هنر های دیگر مانند موسیقی وجود دارد؟ 

مکس امینی: صد در صد. الان استند آپ کمدین هایی هستند که با گیتار مقابل میکروفن می ایستند و متن های خودشان را همراه با موسیقی، بیان می کنند. 

هفته نامه پرشین: شما تا به حال در کارهایتان از موسیقی استفاده کردید؟ 

مکس امینی: تا به حال خیر. ولی خیلی دوست دارم این کار را انجام بدم و امتحان کنم.

هفته نامه پرشین: آیا یک استند آپ کمدین، ذاتا باید خودش هم آدم خنده داری باشد؟ یا اینکه این هنر را می شود به صورت تجربه، کسب کرد؟ 

مکس امینی: ببینید اکثر کمدین ها، خودشان شخصیت جدی دارند. من اخیرا یک کتابی با عنوان “ استعداد یک مبالغه است” خواندم. در آن کتاب می گوید چیزی به اسم “ذاتی” نداریم. شما هر چیزی را با تمرین زیاد و زحمت کشیدن می توانید به دست بیاورید و به خوبی انجام دهید. من هم تا حدود زیادی این را قبول دارم. چیزی که من احساس می کنم وجود دارد، علاقه است. یعنی شما هیچ کار دیگری نمی توانید انجام دهید، به جز کاری که به آن علاقه دارید. وقتی احساستان اینجور است، پس حتما در ذات تان هم هست. بعضی ها هم هستند که به چیزی علاقه دارند و برای آن زحمتی نمی کشند، و روی همین حساب هم به جای نمی رسند. شما باید برای کاری که می کنید، زمان بگذارید و کار کنید. کار هم که می گویم یعنی هشت ساعت کار در روز. مردم گاهی فکر می کنند انجام بعضی کارها ساده است. ولی واقعیت این است که انجام دادن یک سری کارها، زمانی بسیاری می برد. مثلا خود من هر شب به کلوپ های کمدی می رفتم. چون آن زمان که نمی گذاشتند من به این صورت کار کنم. باید به کلوپ های کوچکتر می رفتم. تمام روز را کار می کردم تا 5 دقیقه متن آماده کنم، تا به آنجا ببرم. می رفتم در نوبت می ایستادم، کار خودم را اجرا می کردم و هیچ کسی نمی خندید. دوباره روی آن موضوع کار می کردم تا به نحو دیگری آن را بگویم. هفت شب هفته این کار من بود. هشت تا نه سال طول کشید تا من در استند آپ کمدی توانستم بگویم که آن را فهمیده ام. خودم را در کار پیدا کردم.

هفته نامه پرشین: چقدر مهم است که یک استند آپ کمدین به روز باشد؟ 

مکس امینی: خیلی مهم است و الان هم خیلی ساده است. با توجه به شبکه های اجتماعی، گوگل و... این روزها، به روز ماندن کار سختی نیست. 

هفته نامه پرشین: برای جوان هایی که دوست دارند وارد این کار بشوند چه توصیه ای دارید؟ 

مکس امینی: اتفاقا دارم یک کاری می کنم که بچه های ایران تشویق بشوند و به سمت این کار بیایند. در حال حاضر مشغول کار روی یک پروژه ای هستیم که با همکاری شبکه تلویزیونی “من و تو” قرار است اجرا بشود. ما در حال حاضر خواننده در ایران، زیاد داریم. ولی این کار هنوز جا نیفتاده است. خیلی ها خواننده می شوند و شرایط اش هم فراهم شده که بچه ها کنسرت می دهند. بعضی خواننده ها هم هستند که شعری دارند که اعتقاد دارند که راحت نیستند و نمی توانند این شعر ها را بخوانند. من به این موضوع فکر می کردم که اگر بچه ها، استند آپ کمدی کار کنند، چقدر جالب می شود. اصلا هم لازم نیست سیاسی باشد، محتوای زشت داشته باشد، فحش بدهند و ... . من می توانم سه ساعت برنامه بگذارم برای جوان هایی که دوست دارند. آنها هم می توانند بر روی متن هایشان کار کنند. نیازی به امکانات زیادی هم نیست. فقط یک میکروفن و سیستم صدا لازم دارند. یک عنوانی هم برای آن گذاشتم به اسم “کمدی سر پایی” و فکر می کنم جوان های بسیاری علاقه مند باشند که کار بکنند و ویدئو های خودشان را برای من بفرستند که من بتوانم کمک و راهنمایی اشان کنم. با این برنامه من فکر می کنم تا پنج سال آینده ما تعداد زیادی استند آپ کمدین داریم که از بین آنها تا ده سال آینده، استند آپ کمدین های خوبی با نام های بزرگ در دنیا می توانیم داشته باشیم. مردم هم قطعا دوست خواهند داشت. 

هفته نامه پرشین: شما فکر می کنید مخاطب این کار از بقیه کارهای هنری بیشتر باشد؟ 

مکس امینی: حقیقتا نمی دانم. بستگی به آن کمدین هایی دارد که کار می کنند. به عنوان مثال شما موسیقی سنتی را نگاه کنید. مخاطب موسیقی سنتی در طی سالهای گذشته خیلی رشد کرده است. الان جوانهای بسیاری به سمت موسیقی سنتی می روند و آن را واقعا دوست دارند. پس این بستگی به آن هنرمند دارد. مثلا استاد شجریان را وقتی می بینید که اجرا می کند، دوست دارید که کارهای بعدی را هم بروید و گوش کنید. 

هفته نامه پرشین: تا به حال در ایران اجرا داشتید و اگر خیر، آیا برنامه ای دارید که در ایران هم روی صحنه بروید؟

مکس امینی: نه تا به حال برنامه ای نداشته ام و فکر هم نمی کنم برنامه ای برای اجرا در آنجا در حال حاضر داشته باشم. 

هفته نامه پرشین: پس برنامه آموزش استند آپ کمدی را که گفتید برای جوانان تدارک دیده اید را به چه صورت شروع خواهید کرد؟ 

مکس امینی: من حدود دو سال است که روی این پروژه کار می کنم. اصلا به خاطر این کار بود که سعی کردم فارسی خودم را بهتر کنم. تصمیم دارم یک وب سایت درست کنم که جوان ها ویدئو های خودشان را آنجا آپلود کنند و تا آنجایی که خودم بتوانم آنها را چک کنم و با بچه ها کار کنم. اگر هم که ویدئو ها خیلی زیاد شد، دیگر نشان می دهد که نیازی به من ندارند. چون همه آنها می توانند به هم دیگر وصل بشوند و از شهرهای مختلف با هم در تماس باشند. بعد من خیلی ایده های مختلف برای آنها دارم که آنها چگونه می توانند کار خودشان را به لحاظ تاکتیکی ادامه بدهند. حتی برای استفاده از متن های آنها هم برای شان ایده هایی دارم که با توجه به قوانین کشور، بتوانند به راحتی کار خودشان را انجام دهند. چون اگر بتوانند این کار را درست انجام بدهند، خیلی می توانند رشد کنند. 

چاپ شده در شماره 303 هفته نامه پرشین چاپ لندن
http://persianweekly.co.uk/index.php/persian-entertainment/entertainment-news1928273029/persian-interviews/item/16977-%DA%A9%D9%85%D9%80%D9%80%D9%80%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF

 عکاس: امید مهاجرانی